Ozan Ömer Kadüker / İSTANBUL – Akran zorbalığının vurma, itme üzere fizikî şiddet, küfür, alay üzere kelamlı atak, toplumsal dışlama, ruhsal baskı üzere birçok çeşidi var. Çocuklar, akranları tarafından birçok defa sözel yahut fizikî şiddete maruz kalıyor. Lakin son periyotlarda çocuklar ortasındaki şiddet, itme, vurma, alay etme üzere hücumlar bıçaklama, silahlı hücum, cinsel taciz üzere ileri boyutlara ulaşmaya başladı.
Bıçak, tabanca…
Ordu’da lise öğrencileri ortasında çıkan bıçaklı hengamede göğsünden bıçaklanan 16 yaşındaki öğrenci hayatını kaybetti. İstanbul’da 14 ve 17 yaşlarındaki 2 çocuk kurusıkı tabancayla birbirlerine sokak ortasında ateş ederek o anları görüntü kaydına aldı. Tekrar İstanbul’da 2 çocuk ortasında silahlı arbede çıktı. 14 yaşındaki çocuk vurularak hayatını yitirdi. İzmir’de ise lise bahçesinde çıkan bıçaklı arbedede 3’ü öğrenci 6 kişi yaralandı. Şanlıurfa’daki silahlı arbedede 2 öğrenci yaralandı. Ankara’da 13 yaşında bir kız öğrencinin tıpkı okuldan 17 erkek öğrenci tarafından okul tuvaletinde tekraren taciz ve istismar edildiği ortaya çıktı. Edirne, Kocaeli, Kırklareli, Gaziantep, Adıyaman, Samsun’da da bıçaklı arbedelerde birçok öğrenci yaralandı. Bunlar son 1 ayda Türkiye’de yaşanan olaylardan sırf birkaçı.
Okul çeteleri
PISA 2022’de de Türkiye’den katılan öğrencilerin yüzde 25’i son 4 hafta içinde okulda çete halinde gezen öğrenciler gördüğünü belirtti. Ayrıyeten, öğrencilerin yüzde 26’sı okulda silah yahut bıçak taşıyan akranlarıyla karşılaştı. Öğrencilerin yüzde 28’i ise bir öğrencinin öteki bir öğrenciyi yaralamakla tehdit ettiğini duyduğunu aktardı. Yalnızca Türkiye’de değil dünyada da emsal olaylar yaşanıyor. Arnavutluk’ta 14 yaşındaki bir öğrenci, diğer bir öğrencinin bıçaklı hücumunda hayatını kaybetti. Ülkede büyük tartışmalara neden olan olay sonrasında Tiran’da sivil toplum kuruluşları ve ebeveynler tarafından “çocukların ömrü, güvenliği ve eğitimi için” sloganıyla protesto düzenlendi.
‘Yüzde 98 arttı’
Zorbalığın da dahil olduğu okul şiddetinin artık boyut değiştirdiğine dikkat çeken İstanbul Kültür Üniversitesi Adalet ve Cürüm Laboratuvarı Kurucu Yöneticisi Doç. Dr. Ayhan Erbay, çocukların karıştığı olaylarla ilgili şu bilgileri verdi:
– TÜİK Güvenlik Ünitelerine Getirilen yahut Gelen Çocuklar data tabanındaki bilgilere nazaran 2020-2023 yılları ortasında hata işledikleri gerekçesiyle haklarında süreç yapılan çocukların karıştıkları kabahatler incelendiğinde taammüden öldürme hatasında yüzde 91, yaralama hatasında yüzde 98, cinsel hatalarda yüzde 95 üzere oranlarda artış meydana geldiği görülmekte.
– Tıpkı yıllar içinde mağdur olduğu gerekçesiyle emniyet ünitelerine intikal eden çocuk evraklarında taammüden öldürme cürmünün yüzde 264, yağma (gasp) cürmünün yüzde 93, yaralama kabahatinin yüzde 60 ve ferdî hürriyetinden mahrum kılma hatasının ise yüzde 47 oranında arttığı anlaşılmakta. Yalnızca bu bilgilerden hareketle taammüden öldürme kabahatinin kurbanı olan çocuk sayısının 2020’de bin 9’dan 2023’te 3 bin 676’ya yükseldiği görülüyor.
Neden artıyor?
Peki, hem suça sürüklenen hem de mağdur çocuk sayısı neden artıyor? Doç. Dr. Ayhan Erbay Erbay bunun nedenlerini sıralıyor:
“Ölümcül şiddete maruz kalan birini görmek (dijital alanlar dahil), ateşli silah yahut bıçak taşıyan çok sayıda akrana sahip olma, ağır fizikî şiddete maruz kalma yahut bu duruma şahit olma, yoksulluğun derinleşmiş olması ve ekonomik olarak gelişim umudunun kaybolması ve rastgele bir hususta, mevzunun içeriğinden bağımsız bir halde rakiple karşılaşan erkek çocuğunun saldırgan olmasına yönelik toplumsal teşvik sisteminin varlığı şiddetin doğallaşmasına, ölümcül olsa da şiddet kullanımının yasallaşmasına neden olmaktadır.”
Haftada bir zorbalık
TIMSS 2023 datalarına nazaran dünyada akran zorbalığına uğrayan çocuk oranları artıyor. 2019’da dünya genelinde zorbalığa uğrayan çocuk oranı yüzde 37’yken bu oran 2023’te yüzde 46’ya çıktı. 2019’da Türkiye’deki çocukların yüzde 32’si ayda bir kere zorbalığa uğrarken 2023’te oran yüzde 41’e yükseldi. Öğrencilerin yüzde 16’sı da haftada bir sefer zorbalığa uğradığını söyledi.