Merkez Bankası sürpriz kararla faizi 100 puan düşürerek yüzde 13’e indirdi. Açıklamada ‘istihdamdaki artışın sürdürülmesine’ vurgu yapıldı. ABD’den, İngiltere’ye Batı enflasyonu frenlemek için faiz artırırken MB’nin düşürmesi ‘ters şerit anlayışı bir eşiği daha aştı’ değerlendirmelerini getirdi. Toplumsal medyada, hükümetin Rusya ve Körfez parasıyla faizi indirebileceğine dönük beklenti olduğu argüman edildi.
BİR YANDAN FAİZ İNDİRİLİYOR BİR YANDAN SİSTEM FAİZLE ÇALIŞIR HALE GETİRİLİYOR
Rezervlerin eritilmesinden, KKM’ye kadar tüm kararların yükünün millete çıktığı, bilimle çelişen yaklaşımda ısrarın faturasının da yeniden 85 milyona kalacağı kaydedildi. Faiz zıddı telaffuzla atılan adımlar bir yandayken iktisadın ‘faizle çalışan’ bir sisteme dönüştürülmesinin de çelişki oluşturduğu belirtildi. MB eski Lideri Durmuş Yılmaz ise alınan kararın yoksulluğu derinleştireceğini vurguladı.
DÜNYA ARTIRIRKEN MERKEZ DÜŞÜRDÜ
Dünya enflasyona karşı faiz silahını kullanırken 7 aydır faizi pas geçen Merkez Bankası ağustosta faiz indirimine gitti. TCMB beklentilerin tersine siyaset faizini 100 baz puan indirimle yüzde 13 düzeyine çekti. Kararın akabinde dolar/TL kuru 18.13’ün üzerini test ederek yeni bir rekora imza atarken, risk primi de yükseldi. Kararı kıymetlendiren uzmanlar enflasyon ateşine akaryakıt döküldüğünü yoksulluğun daha da derinleşeceğini tabir etti.
Pandemi ve savaşla birlikte dünyada genelinde artışa geçen enflasyona karşı ülkeler faiz artırımına giderek kendilerini müdafaaya alıyor. Dünya faiz atırırken, Türkiye düşük faiz kararında ısrar ediyor. 2022’nin başından bu yana faizi pas geçen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ağustos ayında sabit faiz kararına son vererek indirime gitti. TCMB, faiz oranını 100 baz puan düşürerek yüzde 13’e indirdi. Merkez Bankası, geçen yılın son 4 toplantısında faizde toplam 500 baz puan indirime gittikten sonra, bu yılın birinci 7 toplantısında faizde bir değişiklik yapmamıştı. Piyasaları şaşırtan kararın akabinde dolar/TL, 18,14’ü aştı. Karar öncesi dolar/TL 17,97 düzeyinde süreç görüyordu. Euro/TL de 18,28 düzeyinden 18,48’e kadar yükseldi. Karar metninde sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, global barış ortamının tekrar tesis edilmesiyle dezenflasyonist sürecin başlayacağının öngörüldüğü tabir edilerek ‘’Enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışlarının gecikmeli ve dolaylı tesirleri, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmektedir. Şura, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, global barış ortamının yine tesis edilmesiyle dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bununla birlikte, üçüncü çeyreğe ait öncü göstergeler iktisadi faaliyette bir ölçü ivme kaybına işaret etmektedir. Global büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin arttığı bir periyotta sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal şartların destekleyici olması kıymet arz etmektedir. Bu çerçevede Konsey, siyaset faizinin 100 baz puan düşürülmesine karar vermiş, mevcut görünüm altında güncellenen siyaset faiz seviyesinin kâfi olduğunu değerlendirmiştir’’ denildi.
‘RUS PARASIYLA TL KISMEN DENETİM ALTINDA TUTULMAYA ÇALIŞILACAK’
TCMB’nin son günlerde rezervlerindeki artış tartışma konusu olurken İngiliz ekonomist Timothy Ash mevzuya ait savda bulundu. Toplumsal medya hesabından Merkez’in kararını kıymetlendiren Ash enflasyonun yüzde 80 olduğunu ve yükselmeye devam ettiğini belirterek ‘’TCMB beklentilere karşı faizi yüzde 13’e düşürerek delirdi. Komik hareket. Aşikâr ki ceplerinde Rusya ve Körfez’den nakit para var ve faizleri indirebileceklerini veLira’yı tutabileceklerini düşünüyorlar’’ dedi. Ash’in yanı sıra Ekonomist Güldem Atabay da yaptığı değerlendirmede ‘’Faiz indirimi (belli ki) talimati global resesyon riskine bağlanmış.Rus vs parasıyla TL kısmen denetim altında tutulmaya çalışılacak. Ama krediler.Oraya dikkat. Coşacak seçim öncesi. PPK metninde ilanı var. TL kıymet kaybı hudutlu bile tutulabilse, TÜFE enflasyonu durmayacak’’ yorumunu yaptı.
‘REZERVLER YÜKSELDİ O VAKİT FAİZ İNDİRELİM’
Merkez Bankası’nın rezerv artışına değinen Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri Kerim Rota Twitter’dan yaptığı açıklamada ‘’Borç para bulunca zenginleştiğini sanıp özgüveni artan, har vurup harman savurmaya başlayan çok insan vardır. Finansal okuryazarlığı yok der geçersiniz, kendinden diğerine da ziyanı olmaz. Lakin birkaç milyar dolar borç bulunca bunu yapan Merkez Bankasını birinci kere görüyorum’’ dedi. Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan ise ‘’Bir ülkede yüzde 80 enflasyon varken, enflasyon beklentileri bozulmuşken, büyüme ivme kaybediyor diye faiz 14’ten 13’e düşürülmez!! Şayet bu indirimler kaynağı muhakkak olmayan net kusur noksana güvenilerek yapılıyorsa, dikkat edin güvendiğiniz dağlara kar yağmasın!! Malum önümüz kış!!’’ tabirlerini kulllandı. Ekonomist Cem Başlevent faiz kararının büyümeyle (yani kredi faizleriyle) ilgisi olmadığını Merkez’in de bildiğini aktararak ‘’Olası senaryo: ‘İndirimler devam edecek’ demiştik fakat 8 aydır yapamadık. Dövize müdahalede kullanacak taze paramız var mı? Var. Rezervlerimiz kısmen yükseldi. O vakit indirilsin’’ paylaşımını yaptı.
KUR VE RİSK PRİMİ YÜKSELDİ
Cumhuriyet Merkez Bankası’nın sürpriz faiz indiriminin akabinde dolar/TL kuru ve risk priminde süratli yükseliş yaşandı.Dolar/TL , Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın sürpriz faiz indiriminin tesiriyle 20 Aralık’tan bu yana en yüksek düzeye çıktı.TCMB’nin bir puanlık indiriminin akabinde dolar/TL kuru 18,13 düzeyinin üzerini gördü. Türkiye’nin risk primi de kararın akabinde süratli yükseldi. 5 yıllık kredi temerrüt takası kararın tesiriyle 777 baz puan düzeyini gördü. Karar sonrasında Borsaya da satış geldi. BIST 100 endeksinde kayıp yüzde 1’i aştı. BIST bankacılık endeksinde de yüzde 3’ün üzerinde gerileme izlendi.
‘BORÇ PARAYLA GİRİLECEK SEÇİM YAKINDIR’
Merkez Bankası’nın faiz kararını pahalandıran ekonomistler kararın bir mantığının olmadığını belirtirken bu ortamda faiz indirimi yapmanın seçimin habercisi olduğunu söyledi. Ekonomist Fatih Tonguç Twitter hesabından yaptığı açıklamada ‘’TCMB 100 bp sürpriz faiz indirimi yaptı.Gelişmekte Olan Ülkeleri geçiyorum, Gelişmiş Ülke MB’ları kısa devir tahvil faizleri artıyor. Bu agresif faiz artışlarının devam edeceği manasına gelir.Bu ortamda faiz indirimi yapmak; borç harç parayla girilecek seçim yakındır demek’’ dedi. Ekonomist Uğur Gürses ‘’Kör gözüm parmağına…halkı fakirleştirecek kararları sonuçlarını bilerek alanlar cürüm işliyor’’ yorumunu yaptı.
‘HALKI GÖZ NAZARAN GÖRE SEFALETE SÜRÜKLÜYORLAR’
Merkez Bankasının faiz kararının akabinde döviz kurları rekor kırarken, Türkiye’nin risk primi de artıı. Ekonomistler enflasyonun artacağına işaret etti. Finansal piyasalar Uzmanı İris Cibre toplumsal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ‘’Bunu test için mi yapıyorlar, şuurlu mi yapıyorlar bilmiyorum ama halkı göz nazaran göre sefalete sürüklüyorlar’’ dedi. Merkez Bankası eski lideri Durmuş Yılmaz da ‘’Merkez Bankası var olan derin yoksulluğu daha da derinleştirmek için teammüden bir adım attı’’ sözlerini kullandı. Ekonomist Murat Sağman ise ‘’Merkez Bankası hiçbir iktisat teorlerinde olmayan adımlarına davem ediyor. Enflasyon yüzde 80’lere gelmişken tüm dünya faiz artırırken yeniden faiz indirdi. Siyaset faizi yeniden siyasi bir kararla yüzde 14’den yüzde 13’e indi. Kur 18,11 oldu. Bu yeni bir enflasyon demek’’ paylaşımını yaptı.
‘MERKEZ ENFLASYON ATEŞİNE AKARYAKIT DÖKMEYE KARARLI’
Merkez’in kararı sorası enflasyonun rekor kıracağını belirten ekonomistler Merkez enflasyon ateşine akaryakıt döküyor yorumu yaptı. İktisatçı Nesrin Nas ‘’Ateşe su mu dökülür akaryakıt mi? Merkez Bankası ve iktidar enflasyon ateşine akaryakıt dökmeye kararlı’’ dedi. İktisatçı Mahfi Eğilmez ‘’MB dosta düşmana para siyasetinin nasıl yönetileceğini gösteriyor. 100 puan az oldu, 300 olmalıydı’’ yorumunu yaparkenTCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara ‘’Her ay bundan da berbatı olamaz diyorum, fakat her ay bir halde daha da kötüsünü başarıyorlar’’ dedi. Özgür Demirtaş ise ‘’Delilik: Tıpkı şeyi yapıp farklı sonuç beklemektir’’ yorumunu yaptı.
KKM’DE 1 PUANLIK DÜŞÜŞ İÇİN KURLAR PATLADI
Türk Lirası’nın (TL) döviz kuru karşısındaki kıymet kaybının önüne geçmek için uygulamaya koyulan Kur Muhafazalı Mevduat’ın (KKM) maliyeti artmaya devam ediyor. KKM için son 5 ayda bütçeden 60 milyar 596 milyon TL ödendi. En fazla ödeme 23 milyar 361 milyon TL ile temmuz ayında gerçekleşti. Hazine ve Maliye Bakanlığı, temmuz ayı bütçe gerçekleşmeleri raporunu açıkladı. Böylelikle Kur Muhafazalı Mevduat sisteminin bütçeye olan maliyeti de belirli oldu. Bakanlığın datalarına nazaran, kur muhafazalı mevduat sistemi için 2020’nin Mart ayından itibaren bütçeden toplam 60 milyar 596 milyon TL ödendi. Hazine ve Maliye Bakanlığı TL cinsinden açılan kur muhafazalı mevduat hesapları için yüzde 14 taban, yüzde 17 de tavan faiz getirmişti. Merkez’in yaptığı faiz indirimiyle bankaların KKM maliyeti 1 puan düştü. Lakin döviz kurları rekor kırdı. Hususa değinen İktisatçı Yalçın Karatepe ‘’TCMB faiz oranını yüzde 13,00’e indirdi, kurlar fırladı. KKM’de Merkez Bankası faizi + 3 puan uygulanıyor. Bugünkü faiz indirimi ile birlikte bankaların KKM maliyeti, yenilenen hesaplar için düşmüş olacak’’ dedi.