VAN – Bir vakitler, çocuklarını meslek sahibi yapmak gayesiyle zanaatkârlığa ve teknik maharet kazanabileceği iş yerlerine yönlendiren aileler, vakitle okul eğitimini öncelik haline getirmişti. Fakat atanamayan üniversite mezunlarının artışı, işsizliğin yarattığı belirsizlik ve eğitim sistemine yönelik korkular nedeniyle, sanayi siteleri ve zanaat atölyelerinde çalışan çırak sayısı tekrar artıyor.
“Okuyup da ne olacak? Bari eli ekmek tutsun.” formundaki fikir, bilhassa düşük gelirli aileler içinde yaygınlaşmış durumda. Çırak olarak atölyelerde çalışan çocuklar ve gençler, ileride kendi işlerini kurma maksadıyla bu yolu tercih ediyor.
‘YÜZLERCE ÜNİVERSİTE MEZUNU ÇIRAK VAR’
Van Oto Sanayi Sitesi esnafından Müjdat Koç da bu duruma dikkat çekiyor. Kendisi de iki farklı kısımdan üniversite mezunu olan Koç, motor ustası olarak ömrünü idame ediyor. Koç, son yıllarda hem ailelerin hem de üniversite mezunu gençlerin endüstriye yönelmelerini şöyle anlatıyor: “Bizim kuşağımızda, aileler okul okumayan çocukları ‘eli iş tutsun’ diyerek endüstriye verirlerdi. Lakin bizden sonraki jenerasyonun ise daha çok okul eğitimine kıymet verildi. Bu sebeple, çok uzun bir müddet endüstride yeni ustalar bile çıkmadı. Günümüzde, çocuklar yıllarca okul hayatında eğitim gördükten sonra, yirmili yaşlarına geldiklerinde işsiz kalıyorlar. Rastgele bir meslekleri yok, çalışma tecrübeleri yok. Aileler de artık maalesef bu gerçeğin farkına varmaya başladı. Çabucak her gün birkaç veli gelip, çocuğunu yanımıza çırak olarak vermek istiyor. Hatta üniversite mezunu gençler de kendileri gelip, iş başvurusu yapıyor. Bugün Van Oto Sanayi Sitesi’nde yüzlerce üniversite mezunu çırak var.”
‘KOLUNDA ALTIN BİLEZİK OLUR’
Kendisinin ve çocuğunun isminin paylaşılmasını istemeyen bir babanın sözleri de Koç’un söylediklerini doğruluyor: “İki tane çocuğum var. Biri üniversite mezunudur. Şu anda askerdedir. Geldiği vakit işsiz kalacak. İş yok, güç yok! Ne vakit evlenecek, nasıl yuva kuracak? Kayseri’de üniversite okudu fakat atanamadı. Öteki çocuğum ise burada işe başladı. Çırak olarak elektrik ustasının yanına verdim. Artık 17 yaşındadır. 3-5 sene sonra usta olursa, kolunda altın bilezik olur. Çalışır, ekmeğini kazanır. Ben de okul okumasından yanaydım. Hatta bir sene dershaneye de gönderdim. Çok düzgün bir kısım kazanamadığı sürece, okumasına gerek yok. Zati kendisi de istemiyor.”
‘BELKİ BİR GÜN KENDİ DÜKKANIMI AÇARIM’
Babanın dediklerini, oğlu da benzeri sözlerle tekrar ediyor: “Her gün televizyonda görüyoruz. Ankara’da öğretmenler hareket yapıyor. Bu kadar öğretmen atanamıyorsa, bu kadar sağlıkçı atanamıyorsa ben de atanamam. Özel bir işe girsem çalışsam neye yarayacak? Üç kuruş para veriyorlar. Meslek öğrenmek için buraya geldim. Burada evvel elektrik işinde çalışacağım, sonra da motor işinde çalışacağım. Hedefim elektrikli arabaları tamir etmeyi öğrenmektir. Artık dünya değişti. Elektrikli araç ustasına çok gereksinim olacak. Ben bu işi öğrenirsem, en azından aç kalmam. Tahminen bir gün kendi dükkanımı açarım.”
‘ATAMASI YOK DİYE ÖĞRETMENLİKTEN VAZGEÇTİM’
Sanayide çıraklık yapan birçok çocuk, garantisiz bir formda çalıştırılıyor. Bu çocuklardan biri olan A.A. da liseyi ikinci sınıftayken bırakmış ve sanayide çalışmaya başlamış. Okulu bırakma kararını ailesinin isteği olmadan aldığını ve kendi imkanları ile endüstride iş bulduğunu söyleyen 16 yaşındaki A.A., “İlk okulda bir öğretmenim bana fotoğraf çizmeyi öğretti. Ben de fotoğraf öğretmeni olmak istedim. Sonra ataması yok diye öğretmenlikten vazgeçtim. Daha sonra mesleksel liseye gitmeye başladım. Buradan mezun olsam neye yarayacak diye düşündüm. Aslında üniversitede ya tıp okuyacaksın ya da hukuk okuyacaksın. Öbür kısımları okusan da işsiz kalacaksın. Ailem istemediği halde okulu bıraktım. Endüstriye geldim. Yaklaşık bir yıldır buradayım. Cep harçlığım da çıkıyor meslek de öğreniyorum” diyor.