İris Cibre*
‘Faiz sebep enflasyon sonuç’ tezini tüm ülke olarak son 2 yıldır tartışıyoruz lakin bu tez aslında yeni değil. Ben birinci kez Sn. Cumhurbaşkanı’nın ağzından bunu 2013 yılında duymuştum.
Borsayı çökerten faiz lobisiydi, yüksek faiz isteyen lobi ülkenin ilerlemesinde ve enflasyonun düşürülmesinin önünde en büyük engeldi. Bu açıklamalar öncesinde Dolar 1.80 TL, siyaset faizi yüzde 5.50 düzeyindeydi, enflasyon ise yıllık yüzde 6 idi. Açıklamaların akabinde siyaset faizi iki toplantıda yüzde 4.50 ye indirildi, USDTRY paritesi süratle yükselmeye başladı ve yıl sonunda yüzde 30 bedel kaybederek 2.30’a yükseldi. Ancak o devir ülkede Fed nakdî genişlemesi kaynaklı para bolluğu vardı, kurun enflasyona geçişkenliği bu periyottaki kadar süratli gerçekleşmeyecekti. İktisat idaresi de kurun yükselişinden çekinmiş olacak ki Ocak’ta siyaset faizini dramatik bir artışla (550bps) yüzde 10’a yükseltti. Lakin kur artışı gerçekleşmişti ve enflasyona 3. ay itibariyle yansıması görüldü. Yeniden de sert faiz artışı işe yaramış kur stabil hale gelmiş ve enflasyonda zirve noktası görülmüş, yıllık yüzde 6.80 seyahatine başlamıştı.
Peki ne olmuştu da bir anda faiz lobisi ortaya çıkmıştı?
Tam olarak grafikte gördüğünüz olmuştu, ipotekli konut satışları ve birinci el konut satışları düşüyordu
İşte hükümetin birinci faiz sebep enflasyon sonuç deneyi geri vites ile son bulmuştu. Daha sonra bu deneyi her konut satışları düştüğünde gerçekleştirecek ancak sonuç alamayacaktı. Faize en düşman hükümetin siyaset faizini yüzde 14’e çekmesi ise son noktayı koydu. Ama, bu son noktada piyasa faizleri ne durumda sanki? Hükümet hakikaten faize en düşman mı?
Türkiye, tarihinde görülmemiş bir negatif faiz ile kur atakları ve enflasyona yenilirken, ticari kredi faizleri TCMB datalarına nazaran yüzde 30. Ve yüzde 55 düzeylerinde rotatif krediler duyuyoruz. Muhtaçlık kredi faizleri yüzde 33 düzeyinde. Pekala, konut kredi faizleri ne durumda? Yüzde 18.
Faize en düşman hükümet anlaşılan o ki yalnızca konut faizlerinin yüksekliğine karşı, ne ticaretini döndürmeye çalışan esnaf ne de aylık sarfiyatını karşılayamayıp muhtaçlık kredisi ile dönen vatandaş umurunda, varsa yoksa müteahhit…
Sonuç itibariyle, tüm bu yapbozlar iktisada her seferinde bir çentik attı, ta ki artık hükümetin kaybedecek bir şeyi kalmayana kadar, gitti geldi bu deney. Bugün tıpkı deneyi ne kurdan ne de enflasyondan korkmadan, halkın refahı değerine gerçekleştiriyorlar. Geri vites yok.
Peki, artık neden çekinmiyorlar? Daha evvel kur ataklarında vazgeçtikleri bu servet ve gelir transferinden artık neden vazgeçmiyorlar?
Hiçbirimizin kestirimden öteki net bir karşılığı olamaz natürel lakin benim varsayımım, biraz evvel de belirttiğim üzere artık kaybedecekleri bir şey yok. Seçimi kaybedeceklerini biliyorlar, 3-5 inşaatçı ve faize karşı bölümden hisse almak uğruna başlattıkları bu proje birinci kez bu boyutta geri tepti, küresel bazda bir fırtınanın içerisinde öngörüsüzlükle başlattıkları oy devşirme ve inşaatçı kurtarma projesi bu sefer ellerinde patladı ve geri dönüşü yok. Seçimi kaybedecekler ve münasebetiyle halkın refahına karşın, sonuna kadar ve maalesef çalışan, üreten, alın terini akıtan vatandaşın cebinden sermayedarlarının cebini doldurmuş olarak gidecekler.
Faize en düşman iktisat idaresi, enflasyona en düşman halk…
Hükümet kendisine düşmanın dış güçler olduğunu sav ediyor, halkın düşmanı kim?
Bu sorulara tek tahlil seçim…
*Finansal Piyasalar Uzmanı