Plastik 1950’li yıllardan beri çağdaş hayatın yapıtaşları ortasında yer alıyor. Vakitle ortaya çıktı ki bu kullanışlı eser tıpkı vakitte tabiatımızı yok ediyor. Bilim insanları uzun yıllardır plastik kirliliğine karşı tesirli prosedürleri araştırıyor.
Nature Communications’da yayımlanan yeni bir makaleye nazaran tahlil beklenmedik bir yerde ortaya çıktı. Balmumu solucanlarının tükürüğündeki enzimler bilhassa poşetlerin üretiminde kullanılan polietileni kolaylıkla bozuyor.
Bu solucanlar oda sıcaklığında plastiği süratlice yiyip tüketebiliyor. Olağanda balmumu solucanları arı kovanlarının peteklerinde yaşıyor. Amatör arıcı ve araştırmacı Federica Bertocchini 2017 yılında kelam konusu keşfe tesadüfen denk geldi.
TESAFÜFEN KEŞFEDİLDİ
Bertocchini, “Arı kovanlarım balmumu solucanlarıyla doluydu, bu yüzden onları temizlemeye ve solucanları plastik bir torbaya koymaya başladım. Bir müddet sonra bir sürü delik fark ettim. Bunun yalnızca bir çiğneme olmadığını, kimyasal bir bozulma olduğunu gördük” dedi.
Oysa plastik sağlam olacak biçimde üretildiğinden, bozulmadan kalması, ekosistemleri, deniz eserlerini, suyu ve hatta insanların kan sirkülasyonunu kirletmesiyle biliniyor. Olağan kurallarda tabiatta kimyasal bozuluma uğraması 400 yıldan uzun sürüyor.
Bilim insanları bu bozulmanın yapısını incelediğinde balmumu solucanlarının tükürüğünde iki enzim keşfetti. Demetra ve ceres ismi verilen bu enzimlerin plastiği parçalama özelliğine sahip bilinen birinci hayvan enzimleri olduğu belirtiliyor.
ÜRETİLEN PLASTİĞİN YÜZDE 30’U POLİETİLEN
Polietilen tüm sentetik plastik üretiminin yüzde 30’unu oluşturuyor. Tabiatta bir müddet sonra ufak kesimlere bölünüp mikroplastik olarak varolmaya devam ediyorlar. Yabi polietilen görünmezliğini yitiriyor fakat plastiklik özelliği çok daha uzun müddet sürüyor.
The Guardian’a konuşan Birleşik Krallık’taki Portsmouth Üniversitesi’ndeki Enzim İnovasyon Merkezi’nin yöneticisi Andy Pickford balmumu solucanları plastiği çok süratli ve çok sıcaklık şartlarına gereksinim duymadan bozduğundan, “enzimatik bozulma, polietilen atıklarını kullanmanın bir yolu olabilir” dedi.
Yine de bu türlü bir sistemin de dezavantajı var. Polietileni parçalayacak kadar solucan yetiştirilmesi gerekiyor. Bu da böcek karbondioksitinin artması demek.