İran’ın kuzeybatısında, Doğu Azerbaycan ve Batı Azerbaycan eyaletleri ortasında yer alan Urmiye Gölü, büsbütün kuruma tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor. 5,200 kilometrekarelik bir alana yayılan ve dünyanın en büyük tuz göllerinden biri olan Urmiye, bilhassa son yıllarda etrafa inşa edilen barajların su akışını kesmesi, genel kuraklık ve denetimsiz drenaj çalışmaları sebebiyle, neredeyse tümüyle yok oldu. 140 kilometre uzunluğa ve 55 kilometre genişliğe sahip olan Urmiye Gölü, havzasındaki milyonlarca insanı ve canlıyı direkt etkileyecek bir etraf felaketine hakikat adım adım ilerliyor.
Urmiye’nin yaşadığı süreci “doğal bir tabiat olayı” biçiminde kıymetlendiren İran hükümeti ise, gerekli önlemleri vaktinde almamakla suçlanıyor. Bahis ülkede iç siyasetin en ateşli tartışma bahislerinden birine dönüşürken, bölge milletvekilleri Tahran’da her vesileyle sıkıntıyı gündemde tutmaya çalışıyor. Son yıllarda gölü kurtarmak için atılan adımların beklentiyi karşılamadığı kaydediliyor. 2015 yılında Van Gölü’nden Urmiye’ye su pompalanması tarafında projeler ortaya atılmış, lakin sonraki süreçte bu istikamette rastgele bir adım atılmamıştı.
TUZ FIRTINALARI
Çevre bilimciler, Urmiye Gölü’nün büsbütün kuruması halinde, tıpkı Ortadoğu ülkelerinde sıklıkla görülen kum fırtınaları üzere tuz fırtınalarının yaşanacağını, bu durumun da gölün havzasında ve etrafında bulunan canlı hayat için büyük riske yol açacağını belirtiyor. Muhtemel bir tuz fırtınasından birinci etapta en az 20 milyon insan etkileneceği, hayvanların ve bitkilerin de kelam konusu felaketten kaçamayacağı hesaplanıyor.
TÜRKİYE’YE ÇOK YAKIN
Urmiye Gölü’nün gidişatı, Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor. Urmiye’nin Türkiye sonuna yalnızca 150 kilometre uzaklıkta bulunduğunu hatırlatan uzmanlar, gölün kuruması halinde yaşanacak etraf felaketinin tesirlerinin bilhassa Van ve Hakkâri bölgelerimizde gözlemleneceğine dikkat çekiyor. Suriye ve Irak’ta yaşanan kum fırtınalarının sık sık Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde de hayatı zorlaştırdığı biliniyor.
Hülagu Han da burada gömülü
Urmiye Gölü üzerinde büyüklü küçüklü 102 adet ada bulunuyor. Bunların en büyüğü olan Şahi Adası’nda Moğol tarihinin en değerli isimlerinden Hülagu Han ile oğlu Abaka’nın kabirleri yer alıyor. Her iki hanın da Şahi Adası’nda kıyıdan 300 metre yükseklikte bir kaleye gömülü olduğu düşünülüyor, fakat kabirlerin yeri şimdiye kadar şimdi keşfedilemedi. Urmiye’deki kuruma nedeniyle, Şahi Adası günümüzde artık bir yarımada formunda, gölün doğu kesitinde uzanıyor. Göl üzerindeki kimi adalarda geyik ve antiloplar yaşamaya devam ediyor.