2022 – 2023 Eğitim Öğretim yılı geçtiğimiz hafta ana okul ve birinci sınıf öğrencilerinin ahenk çalışmalarıyla başlarken bugün itibariyle tüm kademeler için ders zili çaldı. Milyonlarca öğrenci okullarının yolunu tutarken minik öğrencilerin okul ve yeni toplumsal etraflarına ahengi konusunda uzmanlar uyarıyor.
Klinik Psikolog Ayşe Burcu Durak da ebeveynlerin bu süreçte çocuklarının hislerini anlamaya çalışarak, sabırlı davranmaları gerektiğine dikkat çekti. Durak, kimi vakit anne ve babaların gerilimlerinin çocukları da etkilediğini tabir ederek gerekli durumlarda uzmanlardan yardım alınmasının yararlı olacağına dikkat çekti.
“AİLELERİN ÇOCUĞU ANLAMAYA ÇALIŞMALARI GEREKİYOR”
Velilerin çocuklarının hislerini anlaması gerektiğine dikkat çeken Klinik Psikolog Ayşe Burcu Durak, “Okula ahenk sürecinin içindeyiz. Bugün itibariyle eğitim öğretim yılı başladı, tüm öğrencilerin de yeterli bir yıl geçirmesini diliyorum. Okula ahenk sürecinde farklı şeylerle karşılaşabiliyoruz. Bilhassa de yeni okula başlayanlarda daha ağır gördüğümüz konuttan ayrılmayla ilgili olarak ‘ayrılık kaygısı’ diyebileceğimiz durumla karşılaşıyoruz. Bu bu türlü okul fobisi üzere yorumlanıyor fakat okul fobisi üzere bir şey değil, bu büsbütün çocuğun ayrılık anksiyetesiyle ilgili yaşadığı bir durum. Okul öncesi ve birinci sınıf çocuklarda biraz daha ağır görüyoruz sebebi; aslında çocuk alıştığı bildiği, güvendiği ortamdan ve şahıslardan uzaklaşıp şimdi tam olarak bilemediği yeni tanıdığı beşerlerle bir ortaya geliyor. Ayrılmakla ilgili travmatik tecrübeleri olan çocuklar var ise onlarda da görebiliyoruz, tek bir nedene duruma bağlı değil. Okula devam eden çocuklarda da biz bu devirde okula gitmek istememe, isteksizlik görebiliyoruz. Burada biraz daha adaptasyona muhtaçlıkları oluyor. Ailelerin dikkat etmesi gereken şey şu; çocuğu anlamaya çalışmaları gerekiyor. ’Ne var bunda, niçin ağlıyorsun, bak bir şey yok, korkma’ üzere telaffuzlar çocuğu hiçbir biçimde sakinleştirmeyecektir. Bazen aslında ebeveyn de bu ayrılığa hazır olmuyor. Zorla, ite kaka bir anda ardını dönüp giderek, kandırarak çocuklar rastgele bir halde okula ahenk sağlayamıyor. Çocuğa ne yaşıyor, neden korkuyor, onu rahatsız eden ne, bunları sormak gerekiyor, hissini duymalıyız çocuğun. Hiçbir şey yokmuş üzere o orada öylece ağlarken çekip gitmek aslında sorunu çözmüyor. Tersine okula ilgili farklı sorunlara sebep olabiliyor” dedi.
“ÇOCUĞU ELEŞTİRMEMEK, YARGILAMAMAK GEREKİYOR”
Ailelerin çocuklarına yönelik belirsizlik yaklaşımlar yerine net açıklamalarda bulunmasının sürece katkı sağlayacağına vurgu yapan Klinik Psikolog Durak, “Her yaş kümesinde bir ahenk, adaptasyon gerek. Kimileri okula gitmeyi tümden reddediyor. Okul reddi diyoruz buna, hiçbir formda gitmiyor. Bizim ailelere teklifimiz; burada mümkünse çocuğun bu bahisle ilgili olarak psikoterapi alması oluyor. Çocuğu eleştirmemek, yargılamamak gerekiyor, duygusal reaksiyon vermesi çok olağan. Okuldaki rehber öğretmenler bu periyotta aileleri bilgilendirmeli ve aileler de onlarla sağlıklı bir bağlantı içinde olmalılar. Belgisiz telaffuzlardan kaçınmak gerekiyor. Anne ya da baba çocuğun nereye gittiğini söylemeli, kaçta geleceğini söylemeli, orada onu kimin karşılaşacağını, alacağını o gün neler olacağını söylemeli. Meçhullüğü ortadan kaldırırsak kaygı da bununla birlikte ortadan kalkıyor olur. Anne babaların da burada kendi ayrılık dertleriyle ilgili biraz bilinçlenmeleri gerekiyor. Bazen çocuk rahat bir halde okula gidecekken annenin ya babanın tasası onu tutan, durduran bir şeye dönüşebiliyor. Birinci sınıf başladığında daha farklı olabiliyor, çocuğun his durumu, nispeten daha rahat bir ana okul ortamından çıkıp ilkokul ortamına girmesi yani akademik faaliyetlerle tanışması ve bu akademik faaliyetlerin bilişsel, fizikî ve motor marifet manasında onları zorluyor olması birinci sınıf süreçlerini de etkileyebiliyor. Pandemiden çıktıktan sonra okula ahenk süreci kısmını çok sorun olarak yaşamamaya başladık” sözlerini kullandı.
“HAFTALARCA SÜRÜYORSA BURADA BİR SORUN VAR”
Ebeveynlerin daima okul etrafında çocuklarını beklemelerinin ilerleyen süreçlerde farklı sorunlara yol açabileceğini söz eden Klinik Psikolog Durak kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çocuğun daima yanında oluyor olmak çocuğun korkusunu gidermek için mi, yoksa ebeveynin korkusunu gidermek için mi aslında bunu öğrenmeliyiz. Bu süreç haftalarca sürüyorsa burada bir sorun var demektir. Tabi ki kademeli bir alıştırmayı tercih ediyoruz. Çocuk bu sürece ahenk sağlayana, kendini inançta hissedene kadar. Bu durum birinci vakitlerde olabilir lakin ebeveynin ya da bakım veren kişinin, çocuğu daima dışarıda bekliyor olması bu çocuğun ahenk sürecini de etkileyen bir şey. Dışarı çıkmak, o kişiyi görmek, orada olup olmadığını daima denetim etmek isteyecek bu da içeriye olan ahenk sürecini etkileyecek. Ailelerden biraz sabırlı olmalarını, çok zorlandıkları durumlarda da bu hususla ilgili kesinlikle dayanak almalarını öneririm. Çocuğa ‘seni zorlayan şey ne, okulun içinde bir sorun mi var, öğretmeninle mi ilgili ya da arkadaşınla mı ilgili, derste anlayamadığın bir şey mi var, gel bakalım, bunu biraz konuşalım’ denilebilir. Şayet sabırsız davranırsa onun agresyonuna sert bir reaksiyon verirse ebeveyn bunu görmezden gelirse, onu duymazsa çocuk da artık duyulmadığını, görülmediğini o hissin içerisinde yalnız kaldığını düşünecek. Bu aslında ilerleyen periyotta davranışlarını etkiliyor olacak.”